İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü

Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü, 08.01.2020 tarihli ve 75850160-104.01.04.01-E.16402 sayılı YÖK kararıyla açılmıştır.

İslam Tarihi ve Sanatları Bölümünün amacı; İslam dininin doğuşundan günümüze kadar geçirdiği tarih sürecini konu edinmek ve İslam tarihinde meydana gelen belli başlı siyasi, sosyal, kültürel, edebi ve sanatsal olayları incelemektir. Bölüm kapsamındaki ana bilim dallarında, bilimsel araştırma yapabilme yetkinliği kazanmış, alanının sorunlarına vâkıf ve onlara çözümler üretebilen, bilimsel düşünce ve etik kurallarını benimsemiş, akademik konularda sorgulama, geliştirme, üretkenlik, katılımcılık niteliklerine sahip öğrenciler yetiştirmektir.

Alanın gerektirdiği Arapça ve Osmanlıcanın yanı sıra batı dillerinin de interdisipliner çalışmalarda kullanılmasını desteklemektedir. İslam Tarihi ve Sanatları Bölümünün diğer bir amacı da, İslâm tarihi ve medeniyetini bütün yönleri ile ele alarak, bu çerçevede lisans ve lisansüstü seviyede, bilimsel birikime katkıda bulunmak üzere bilimsel araştırmalar yapmak, bilimsel sonuçlar üretmek ve bunları ilgili taraflarla paylaşmaktır.

İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalında 2 Profesör, 1 Doçent, 2 Doktor Öğretim Üyesi ve 2 Araştırma Görevlisi olmak üzere toplam 7 akademik personele sahiptir. Anabilim Dalımızda İslam Tarihi, Türk İslam Sanatları Tarihi, Türk Din Musiki ve Türk İslam Edebiyatı bölümleri yer almaktadır.

​İslam Tarihi Anabilim Dalı

İslâm Tarihi Bölümü, diğer bölüm ve anabilim dallarının İlâhiyat öğrencilerine kazandırmayı amaçladığı bilgi düzeyi ve formasyona paralel olarak, tarihî süreç içerisinde İslâm tarihi ve medeniyetini ele alması bakımından önemli bir fonksiyon üstlenmektedir. İslâm tarihçiliğinin, olayları sadece kronolojik bir tasnif içerisinde ele almak olmadığını, olayları zaman ve mekân şartları içerisinde değerlendirerek, sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasî boyutlarını ortaya çıkarmak olduğunu benimsetmek ve bu yönde örnek çalışmalar sunmak amacındadır.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Prof. Dr. İsmail PIRLANTA (Anabilim Dalı Başkanı)

Doç. Dr. Nilüfer ATEŞ

Dr. Öğr. Üyesi Dadaş MUTALLİM

Arş. Gör. Tuğba ŞAHBAZ ALTINSOY

Anabilim Dalı Dersleri

Türk İslam Sanatları Tarihi Anabilim Dalı

Türk İslam Sanatları Tarihi Bölümü, Türklerin İslâm’ı kabulünden günümüze kadar plastik sanatlar alanında ortaya koydukları eserler, klasik mirasın modern Türk ve dünya sanatı açısından anlamı, Türk-İslâm coğrafyasına yayılmış belli başlı mimarî âbideler, yazı (hüsn-i hat), tezhib, ebrû, cilt vb. tezyinî sanatlar devir ve bölgelere göre kronolojik olarak ele alınmaktadır.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Prof. Dr. Abdulkadir DÜNDAR

Arş. Gör. Emre KARADAVUT

Anabilim Dalı Dersleri

Türk Din Musikisi

Mûsikînin özellikle dinî sahadaki etkin rolü, İslâm öncesi ve İslâm sonrası mûsikîmizin Türk Medeniyetindeki rolü, Türklerin mûsikî teorisi ve pratiği açısından ortaya koyduğu kaynak eserler, klasik ve dinî Türk mûsikîsi günümüze ulaşabilmiş örnekler, önde gelen mûsikîşinasların hayat ve sanatları, Türk mûsikîsinin saz ve söz formları incelenmektedir.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin YÜNER

Anabilim Dalı Dersleri

Türk İslam Edebiyatı

Türk İslâm Edebiyatı Bölümü, İslâm öncesi Türk Edebiyatı ve dinî muhtevası, İslâmiyet’in kabulünden sonraki Türk Edebiyatının gelişimi ve İslâm dininin bu edebiyata etkilerinin ele alındığı bir disiplindir. Bu çerçevede Türk Edebiyatı içindeki dinî-tasavvufî muhteva ve ilgili dinî-edebî türler incelenmekte, ilgili örnek metinler; günümüz Türkçesine çevirme, şerh ve tahlîl gibi yöntemlerle analiz edilmektedir. Türk-İslâm Edebiyatı; “din-edebiyat, tasavvuf-edebiyat, Türk-İslâm edebiyatı tarihi, kaynaklar, şahıslar-eserler, metin incelemesi ve şerh çalışmaları” gibi temel alanlar üzerinde yoğunlaşmaktadır.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Öğretim Üyesi bulunmamaktadır.

Anabilim Dalı Dersleri

Temel İslam Bilimleri Bölümü

Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimleri Bölümü, 08.08.2011 tarih ve B.30.0.EÖB.101.03.01-5120-033350 sayılı YÖK kararıyla açılmıştır.

Temel İslam Bilimleri Bölümü, İslam Dininin doğru bir şekilde anlaşılmasına yönelik olarak İslam'ın inanç, ibadet, hukuk, ahlak, tasavvuf alanlarında bilimsel araştırmalar yaparak İslam ilim ve kültür mirasını akademik bir anlayışla ve temel kaynaklar olan Kur'an ve Hadis başta olmak üzere ana kaynaklara dayalı olarak inceler. Günümüz gelişmeleriyle ortaya çıkan güncel dini sorunlara yeni bilgi ve teknolojik gelişmelerden de yararlanarak çözümler üretmeye çalışır.

Temel İslam Bilimleri Bölümünde 2 Profesör, 6 Doçent, 5 Öğretim Üyesi, 9 Öğretim Görevlisi ve 6 Araştırma Görevlisi olmak üzere toplam 28 akademik personele sahiptir. Bölümümüzde Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelâm, İslam Mezhepleri Tarihi, Tasavvuf, Arap Dili ve Belagati ile Kur’an-ı Kerim Okuma ve Kıraat Anabilim Dalları yer almaktadır.

Tefsir Anabilim Dalı

Tefsir, İslam dininin temel kaynağı olan Kur’an-ı Kerîm'in tarihini, bu kaynağın değişik açılardan incelenmesi sonucunda ortaya çıkan ve “Kur’an ilimleri” ana başlığı altında toplanabilecek literatürü, Kur’an’ın daha iyi anlaşılıp yorumlanmasının usul ve metotlarını, tarih boyunca oluşan tefsir birikimini analitik bir yaklaşımla ele alan anabilim dalıdır. Bu anabilim dalının dersleri, Kur’an imlâsının geçirdiği tarihî süreci, Kur’an’ı teori ve pratik olarak doğru okumanın esaslarını, onu sağlıklı bir şekilde yorumlamanın ilkelerini, Kur’an’ın ele aldığı ana konuları, Müslüman toplumlarda tefsir ilminin oluşum ve gelişim tarihini, bu süreç boyunca oluşan eserleri,  tefsir ilminin çağdaş yöntem ve problemlerini, ayrıca günümüz İslam dünyasında ve oryantalist bilim çevrelerinde gerçekleştirilen belli başlı Kur’an araştırmalarını incelemeyi hedefler.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Prof. Dr. Talip ÖZDEŞ

Doç. Dr. Ali BİNOL

Dr. Öğr. Üyesi Mehmet ÇALIŞKAN

Dr. Öğr. Üyesi Talha ERDEM

Dr. Öğr. Üyesi Tuğba YILDIRIM

Öğr. Gör. İbrahim KILINÇER

Anabilim Dalı Dersleri

Hadis Anabilim Dalı

Hadis, İslam dininin Kur'an-ı Kerim'den sonra ikinci temel kaynağı olan sünnetin yazılı bilgi ve belgelerini teşkil eden hadis metinlerini, geçirdiği tarihî süreci de dikkate alarak, hadis usûlü kuralları çerçevesinde sened, metin ve muhteva açısından tetkik eden ve bunların güncel yorumlarını yapmaya çalışan anabilim dalıdır. Birey ve toplum olarak Müslümanların pratik hayatta ihtiyaç duyacakları düşünce ve davranış örneklerini sahih sünnet verilerine dayandırmak üzere, Hz. Peygamber'in söz, fiil ve onaylarından oluşan hadis metinlerini, bu alanın bilimsel amaç, araç ve yöntemlerini kullanarak, tam özgünlüğü ile ortaya koymayı hedefler.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Doç. Dr. Yusuf AKGÜL

Arş. Gör. Safiye İNCEYILMAZ MSLM

Arş. Gör. Murat ÖKTEM

Anabilim Dalı Dersleri

Fıkıh Anabilim Dalı

İslâm Hukuku, dinin pratik hayata ilişkin hükümlerini belirli delillere ve kaynaklara dayanarak ortaya koyan ve böylece ferdin dinî hak ve yükümlülüklerini bilmesini sağlayan bir bilimdir. İslâm Hukuku temelde ilahî vahye dayanmakla birlikte oluşumunda insanî unsurlara da (içtihatlar, kamu yararı, adetler vb.) yer vermiştir. İslâm Hukuku aynı zamanda İslâm’ın itikadi, vicdanî, metafizik yönlerinin dışında kalan nesnel kurallarını saptamayı hedefleyen bir bilimdir. Bu nesnel kuralların hemen hepsi doğrudan ya da dolaylı olarak insanların canlarının, akıllarının, dinî inançlarının, mallarının ve namuslarının korunmasını amaçladığı gibi insan hakları, hürriyet, eşitlik, adalet gibi hukukun değişmeyen genel ilkelerini, kuram ve uygulama bazında ön plana çıkarmaya çalışır.

İslâm Hukuku belirli bir milletin kültürünün bir parçası olmadığı için zamanla birçok millet tarafından benimsendiği gibi Türkler tarafından da benimsenmiştir. Türkler, asırlar boyu İslâm Hukuku’nu uygulamışlar ve ondan her yönüyle etkilenmişlerdir. İslâm Hukuku’nun Türkler tarafından uzun süre uygulanması, Türk kültür ve medeniyet tarihinin daha doğru ve gerçekçi şekilde anlaşılması için İslâm Hukuku alanında akademik düzeyde araştırmalar yapılması ihtiyacını doğurmaktadır.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Prof. Dr. Hakkı AYDIN

Doç. Dr. Sezai BEKDEMİR

Arş. Gör. Yeter ÖZDEMİR

Anabilim Dalı Dersleri

Kelâm Anabilim Dalı

Kelam; en üstün Varlık'ı yani Allah'ı, varlık bakımından özüne ait niteliklerini ve kendi dışındaki varlıklarla ilişkisini konu edinen bir ilimdir. Bu yapısıyla Kelâm, İslam vahyi ile ortaya çıkan teolojik gerçeklikte Kur’an’da tevhid kavramı ile ifade edilen inanç anlayışını ve İslam’ın “Ulûhiyet”, “Nübüvvet” ve “Meâd” olarak sistematize edilen diğer inanç konularını rasyonel olarak temellendirme çabalarını ifade eder.

4.1. Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Doç. Dr. Mehmet TÖZLUYURT

Doç. Dr. Halil ÖZTÜRK

Arş. Gör. Muhammet MAZLUM

Anabilim Dalı Dersleri

İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalı

Müslümanların itikadi ve amelî konularda takip ettikleri yol şeklinde açıklayabileceğimiz mezhep, belirli bir sistem dâhilinde Müslümanların inanç ve uygulamalarının düzenli ve etkili bir şekelde hayata geçirilmesinde önemli vazifeler yerine getirmiştir. Asr-ı saadetten sonra meydana gelen gelişmeler, sosyal ve kültürel bir takım sebeplerin de etkisiyle Müslümanların inanç ve amellerinin doğru ve düzenli bir şekilde öğrenilip, yaşanması ihtiyacı, mezheplerin teşekkülünde etkili olmuştur.

İslam Mezhepleri Tarihi bu süreçte mezheplerin esaslarının oluşmasına etki eden düşünce ve hareketleri inceleyerek toplum nazarında kabul gömüş veya itibar edilmemiş fikirlerin araştırılıp öğretilmesini konu edinerek Müslümanları farklı inançları konusunda bilgilendirmeyi hedef edinmiştir. İslam Mezhepler Tarihi, Müslümanların sahip oldukları farklı itikatlar konusunda geçmişte yaşanan sıkıntıların sebeplerine ışık tutarak, yersiz ihtilaf ve düşmanlıkların tehlikesine dikkat çeker. Bu itibarla İslam Mezhepler Tarihi sadece geçmişteki inanç farklılıklarını değil, günümüzdeki inanç ve düşünce hareketlerini de inceler.

Anabilim Dalı Dersleri

Tasavvuf Anabilim Dalı

Tasavvuf, klasik literatürü büyük ölçüde hicrî III. ve IV. yüzyıllarda tamamlanmış ve alanı İslâm ahlâkı ve dindarlığı olarak temeyyüz etmiş temel İslâm ilimlerinden biridir. Bu anabilim dalı çatısı altında tasavvufun gelişim aşamaları; İslam düşüncesi içerisindeki yeri ve diğer bilimlerle ilişkisi; belli başlı klasik ve modern literatür; Sufilerin İslâm düşüncesine yaptığı katkılar; sosyal hayatın unsurları olarak tekke ve zaviyeler; erken dönemden itibaren yayılmaya başlamış tarikatlar ve günümüzdeki durumları gibi konular ele alınmaktadır.

Tasavvuf Tarihi, Türk kültürünün bir parçası olan tasavvufî akımları tarihî açıdan ele alarak inceler. Özellikle bu alan, kültürümüzün temel taşları sayılan Mevlanâ, Yȗnus Emre, Hacı Bektaş-ı Velî gibi tüm insanlığa yön veren mutasavvıfların evrensel düşüncelerini günümüz insanına takdim etmektedir. Çağdaş insanın hemen her zaman ihtiyaç duyduğu adı geçen mutasavvıfların da ele aldığı barış, sevgi, kardeşlik, hoşgörü gibi temalar işlenmekte ve ülkemiz insanının dinî hayatına yansıtılmasına çalışılmaktadır. Diğer taraftan dinî hayatın deruni yönünü oluşturan tasavvuf hakkında ilmî-akademik düzeyde araştırmalar yapılmakta ve insanımızın dinin temel değerleriyle çelişen durumlara düşmemesi için yayınlar çıkarılmaktadır. Ayrıca bu anabilim dalında Türk kültürünün bütün alanlarında etkili olmuş, düşünce hayatımızı hemen her alanda etkilemiş tasavvuf olgusunun, tarihî süreç içinde geçirdiği evreler irdelenmekte ve günümüz açısından değerlendirilmektedir. Bu anabilim dalında yapılan çalışmalar genç ilâhiyatçılara anlatılarak onların dini ve din kültürünü doğru öğrenip sağlıklı sentezlere ulaşmalarına katkıda bulunmaktadır.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Dr. Öğr. Üyesi Edibe BOYRAZ

Arş. Gör. Hümeyra ÖZTÜRK

Anabilim Dalı Dersleri

Arap Dili ve Belagati Anabilim Dalı

Arap Dili ve Belagati Anabilim Dalı'nın amacı, Arap Dilini ve belagat özelliklerini inceleyerek öğretmek; Arap dünyasının tarihi, kültürü ve edebî birikimi hakkında bilgili; Arap dünyasındaki edebî, siyasî, toplumsal ve ekonomik gelişmeleri yazılı ve işitsel kaynaklardan takip edebilecek, düşündüğünü yazılı ve sözlü yolla ifade edebilecek dil becerisine sahip öğrenciler yetiştirmektir.

Arap Dili ve Belagati Anabilim Dalı'nda başlıca Arapça Dilbilgisi, Arap Edebiyatı Tarihi, Arapçadan Türkçeye, Türkçeden Arapçaya Çeviri konularında dersler verilmektedir. Arap Edebiyatının çeşitli dönemlerine ait şiir ve nesir örnekleri ele alınmakta, kompozisyon yazma denemeleri yaptırılmakta, ayrıca öğrenciye konuşma alışkanlığı kazandırılmaya çalışılmaktadır. Klasik metinlerin yanı sıra çeşitli konularda modem Arapça metinler çevrilmekte, öğrenciye Arapça terimler ve deyimler öğretilmektedir. 

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Doç. Dr. Gülhan TÜRK

Dr. Öğr. Üyesi Yunus ÇAKIR

Öğr. Gör. Adem YENER

Öğr. Gör. Anas MSLM

Öğr. Gör. Habip UZ

Öğr. Gör. Münevver BAYRAM

Öğr. Gör. Nevriye Sümeyra ÇALIK

Arş. Gör. Alper ÇIRPAN

Anabilim Dalı Dersleri

Kur’an-ı Kerim Okuma ve Kıraat İlmi Anabilim Dalı

Bu anabilim dalında öğrencinin Kur’an-ı Kerim’i kurallarına uygun bir biçimde okuması için; Kur’an kelimeleri üzerindeki farklı okuyuşları konu alan Kıraat ilmi ve farklı kıraatleri tanıması, Kur’an harflerinin fonetiği ile ilgili teorik bilgileri ve Kur’an’ı en güzel şekilde okumanın kuralları olan “Tecvid” bilgisini edinmesi ve bununla birlikte günlük hayatta ve mesleki deneyiminde gerekli olan bazı sureleri ezberlemesi, Kur'an'ın içeriği ve konu dağılımı ile ilgili temel bilgileri kavraması amaçlanır.

Kıraat ilmi, Kur’an etrafında gelişen ilimlerin başında gelmektedir. Kur’an-ı Kerim kelimelerinin okunuş biçimlerini konu edinen ve tilavet farklılıklarının sınırlarını belirleyen bu ilim, keyfi ve yanlış okunuşları engeller. Hz. Peygambere kadar varan Sahih senedi olan, Hz. Osman tarafından çoğaltılan Mushaf yazısına uyan ve Arap dilbilim kaidelerine ters düşmeyen kıraat vecihleri geçerli kıraat kabul edilir. Mütevâtir olan bütün kıraat vecihleri Kur’an’ın kendisidir. Bu şartlardan birinde halel varsa o kırâat vechi için Kur’an’ın kendisidir denilemez. Kur’an kıtaatının muhtelif şekillerini konu edinen kıraat ilminin amacı ise, kıraat ihtilaflarının sınırlarını belli bir disiplinin sistematiğiyle belirlemek, muhtelif vecihleri, belli ilkeler çerçevesinde zabt u rabt altına almak ve Allah’ın kelamını tahrif-tağyirden korumak ve Kur’an etrafında gelişen birçok bilim dalına kaynaklık etmektir.

Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri

Öğr. Gör. Yasin BEDİR

Öğr. Gör. Yasin CENAN

Öğr. Gör. Mehmet ÖZÜDOĞRU

Anabilim Dalı Dersleri

FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ BÖLÜMÜ

Dinle ilgili olarak tarihte ve günümüzde ortaya çıkan farklı düşünceleri,  din-akıl, din-birey, din-toplum, din-bilim, din-felsefe bazında düşüncelerin günümüz insanında ve toplumuna ve çağdaş düşünce hareketlerine yansımaları, dini bilginin mahiyeti, din ve inancın insan davranışlarına etkisi, din eğitiminin tarihi ve güncel dil ve anlayış ile sunumu, geçmiş ve günümüzdeki dinlerin ve inançların tanıtımı günümüz din anlayışlarına etkisi, doğru düşünmenin ilke ve kuralları, din öğretimine özel ilke/yöntem ve tekniklerin öğretimi, dini rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin kalitesi, öğretmenlik mesleği, öğretmen adaylarının etkili bir şekilde yetiştirilmesi gibi konuları araştırır.

Bölümde okutulan dersler, öğrencilere zengin bir düşünce dünyası, bireysel ve toplumsal sorunlarda sorumluluk alma, bilgiye çok yönlü bakış, tarihsel ve güncel yaklaşımlara eleştirel gözle okuyabilme,  bilimsel alanlara teknolojiye ve evrensel değerlere açık bir anlayış, kanıtlara dayalı bir dünya görüşü ve din anlayışı oluşturma, ülkemizde ve dünyada meydana gelen olayları ilmin ve irfanın gözü ile okuma ve değerlendirme, kendi düşüncelerini ve bilgi birikimini yazılı ve sözlü olarak akademik bir üslupla ifade edebilme, alanında özgün bilimsel araştırma yapma gibi nitelikleri öğrencilerine kazandırmayı amaçlar. Yüksek lisans programlarında da söz konusu beceri ve araştırmalar disiplinlerarası bir yaklaşımla yürütülür.

Felsefe ve Din Bilimleri Bölümünde 1 Profesör, 1 Doçent, 5 Doktor Öğretim Üyesi ve 1 Dr. Araştırma Görevlisi ve 2 Araştırma Görevlisi olmak üzere toplam 10 akademik personele sahiptir. Bölümümüzde İslam Felsefesi, Felsefe Tarihi, Mantık, Din Felsefesi, Din Psikolojisi, Din Sosyolojisi, Din Eğitimi ve Dinler Tarihi anabilim dalları yer almaktadır.

İslam Felsefesi Anabilim Dalı

İslam Felsefesi Anabilim Dalı, İslam düşünce geleneği içinde ortaya çıkan felsefî yaklaşımları tarihsel, kavramsal ve sistematik boyutlarıyla inceleyen bir disiplindir. Bu alan, özellikle İslam dünyasında VIII. yüzyıldan itibaren gelişen rasyonel düşünce akımlarını; varlık, bilgi, ahlak, siyaset, din-akıl ilişkisi ve insan anlayışı gibi temel felsefî problemler çerçevesinde ele alır. Anabilim dalı, yalnızca klasik dönem filozoflarının görüşlerini öğretmekle kalmaz; aynı zamanda bu düşüncelerin günümüz meseleleriyle nasıl ilişkilendirilebileceğine dair eleştirel bir bakış açısı da kazandırmayı amaçlar. Bu kapsamda İslam felsefesi geleneği ile modern felsefe, bilim ve ahlak anlayışları arasında bağlar kurulur. Böylece öğrenciler hem geleneksel birikimi kavrayan hem de günümüz dünyasına anlamlı katkılar sunabilecek bir düşünsel donanıma sahip olurlar.

İslam felsefesi dersleri kapsamında öğrenciler, Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ, Gazzâlî, İbn Rüşd, Sühreverdî, İbn Tufeyl, İbn Haldun ve Molla Sadrâ gibi önemli filozofların fikirlerini ve bu fikirlerin İslam düşüncesi içindeki etkilerini analiz etme becerisi kazanırlar. Aynı zamanda İslam felsefesinin Antik Yunan, Hint, Hristiyan ve Yahudi felsefeleriyle olan etkileşimi ve bu etkileşimlerden doğan özgün sentezler de sistemli bir şekilde değerlendirilir. Nitekim İslam felsefesinin doğuşunda Grek, Hint ve İran kaynaklı eserlerin Arapçaya çevrilmesini sağlayan tercüme hareketleri, bu düşünce geleneğinin temellerini atan entelektüel ortamı hazırlamıştır. Ayrıca İslam felsefesi hem kelam hem de tasavvufla etkileşim içinde gelişmiş; özellikle varlık, bilgi ve insan anlayışı gibi temel meselelerde bu iki disiplinle ortak sorulara farklı yaklaşımlar sunmuştur. Kelamcılarla felsefeciler arasında yürütülen tartışmalar, aklî delillendirme yöntemlerinin İslam düşüncesinde kökleşmesine katkı sağlamıştır. Tasavvufî düşünceyle ise özellikle İşrâkîlik ve irfan gelenekleri aracılığıyla metafiziksel ve sezgisel boyutta derin bağlar kurulmuştur. Dolayısıyla İslam felsefesi anabilim dalı, disiplinler arası ve metin merkezli bir yaklaşımla öğrencilerin klasik felsefî eserleri okuyup anlamalarını teşvik eder; bu da onları entelektüel düzeyde yetkin bireyler hâline getirir.

İslam Felsefesi Anabilim Dalı programı içerisinde yer alan İslam Ahlak Esasları dersi, birey ve toplum hayatında ahlaki ilke ve değerlerin İslam düşüncesi bağlamında nasıl temellendirildiğini incelemeyi amaçlar. Ders kapsamında, Kur’an ve Sünnet’te yer alan temel ahlaki prensipler ile klasik ve modern dönem İslam âlimlerinin ahlak anlayışları ele alınır. Ahlakın kaynağı, amacı, insanın irade ve sorumluluğu gibi konular, felsefî ve kelamî yaklaşımlar ışığında değerlendirilir. Öğrencilerin bireysel ve toplumsal düzeyde ahlaki farkındalık geliştirmesi hedeflenir. Yozgat Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde İslam Felsefesi Anabilim Dalı, sahip olduğu teorik birikimiyle eleştirel düşünmeyi teşvik eden, kültürel ve felsefî mirasın sürdürülebilirliğini önemseyen bir anlayışla eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.

Anabilim Dalı Başkanı

Dr. Öğr. Üyesi Münteha BEKİ

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Arş. Gör. Dr. Hatice GÖKTAŞ

Anabilim Dalı Dersleri

İslam Felsefesi Tarihi

İslam Ahlak Esasları ve Felsefesi

Felsefe Tarihi Anabilim Dalı

Felsefe Tarihi, insanlık tarihinin çeşitli dönemlerinde ortaya çıkan felsefi düşünce sistemlerini, bu düşüncelerin doğduğu tarihsel, kültürel ve toplumsal bağlamı dikkate alarak inceler. Bu bilim dalı, felsefi problemleri kronolojik, eleştirel ve analitik bir bakışla yorumlayarak düşünce tarihini sistematize eder.

Felsefe Tarihi kronolojik olarak şu dönemleri kapsar: 

Antik Yunan Felsefesi (Sokrates Öncesi Doğa Filozofları, Sokrates, Platon, Aristoteles)

Helenistik ve Roma Dönemi Felsefesi (Epikurosçuluk, Stoacılık, Septisizm)

Orta Çağ Felsefesi (İslam, Hristiyan ve Yahudi Felsefesi)

Rönesans ve Reform Dönemi

Modern Felsefe (Descartes’tan Kant’a)

Çağdaş Felsefe (19. ve 20. Yüzyıl Düşünce Akımları)

Güncel Felsefi Hareketler (Analitik Felsefe, Kıta Felsefesi, Postmodernizm)

Felsefe Tarihi, yalnızca felsefi düşüncelerin kronolojisini sunmakla kalmaz; aynı zamanda bu düşünceler arasındaki etkileşimleri, devamlılıkları ve kırılmaları analiz eder. Eleştirel okuma, felsefi argüman çözümlemesi ve metin merkezli yorumlar, bu alanın temel yöntemleridir.

Felsefe Tarihini bilmek, günümüz felsefi sorunlarını daha derinlemesine kavrayabilmeyi sağlar. Felsefi problemler zamana özgü olmakla birlikte, çoğu zaman tarihsel bağlamlarda tekrar eder. Dolayısıyla bu alan, felsefenin sürekliliğini ve dönüşümünü anlamada kilit rol oynar. Felsefe tarihçisi, bir filozofun düşüncesini yalnızca aktarmakla yetinmez; o düşüncenin oluştuğu bağlamı, gerekçelerini, etkilerini ve eleştirilerini değerlendirerek derinleştirir. Aynı zamanda çağdaş felsefi sorunların kökenini tarihte arayarak, günümüz tartışmalarına katkı sunar.

Felsefe Tarihi; felsefenin sistematik konularıyla ilişkili olarak metafizik, epistemoloji, etik, mantık, semantik, din felsefesi, bilim felsefesi, zihin felsefesi, tarih felsefesi, siyaset felsefesi gibi alanlarla yakın ilişkidedir. Bunun yanı sıra tarih bilimi, edebiyat tarihi, siyaset bilimi, sosyoloji ve teoloji gibi alanlarla da etkileşim halindedir. Özellikle kültürel tarih, entelektüel tarih ve bilim tarihi ile güçlü bağlara sahiptir. Ayrıca felsefe tarihçileri, modern çağda Kıta Avrupası Felsefesi (özellikle Hegel, Nietzsche, Heidegger) ile Analitik Felsefe (Frege, Russell, Wittgenstein) gelenekleri arasındaki ayrımı da araştırma konusu yapmaktadır.

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Öğretim Üyesi bulunmamaktadır.

Anabilim Dalı Dersleri

ILA3615 Felsefe Tarihi

ILA749 Kritik Analitik Düşünce

ILA750 Tarih Felsefesi

Mantık Anabilim Dalı

En genel tanımıyla mantık, düşünme biçimlerini ve felsefi, bilimsel veya matematiksel çıkarımların geçerlilik koşullarını inceleyen  bir disiplindir. Mantık, çeşitli ekoller tarafından farklı şekilde ele alınır. Aristoteles ile ortaya çıkan klasik mantık, kıyaslar ve önerme mantığı aracılığıyla doğru akıl yürütmenin ilkelerini sistematize ederken felsefi mantık anlam, doğruluk, zorunluluk, olasılık ve zaman gibi kavramların çözümlemesine odaklanır; aynı zamanda doğal dillerdeki argümanları analiz ederek dil ile düşüncenin ilişkisini sorgular. Matematiksel mantık ise bu kavramları biçimsel sistemlere dönüştürerek anlambilime odaklanan model teorisi, sözdizime odaklanan kanıt teorisi ve mantık ile matematik arasında köprü kuran cebirsel mantık gibi alt alanlarda çalışır.

Bu çok yönlü yapısıyla mantık, yalnızca felsefenin en eski dallarından biri olmakla kalmaz; aynı zamanda çağdaş matematik, bilgisayar bilimi, yapay zekâ, dilbilim ve etik gibi alanlarda da temel bir rol oynar. Mantık, teoloji ve din çalışmaları bağlamında metinlerin yorumlanmasında, argümanların tutarlılığını sınamada ve teolojik akıl yürütmenin yapısını çözümlemede önemli bir araçtır. Hukukta ise mantık, normların ve hukuksal akıl yürütmenin biçimsel analizinde kullanılır. Böylece mantık, disiplinler arası bir yetkinlik kazandırarak eleştirel düşünme, kavramsal açıklık ve sistematik analiz becerilerini geliştirir.

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Dr. Öğr. Üyesi İhsan Övge ÖZTÜRK

Anabilim Dalı Dersleri

ILA128 Mantık

Din Felsefesi Anabilim Dalı

Din Felsefesi, dinin doğası, içeriği, hakikati ve insan yaşamındaki rolü üzerine felsefi düşünmenin sistemli ve eleştirel biçimde ele alındığı bir felsefe disiplinidir. Dinin temel kavramları olan Tanrı, vahiy, iman, mucize, ahiret, dua, kötülük problemi gibi olgular, bu disiplinin sorguladığı başlıca konular arasında yer alır. Din Felsefesi, dini inançların rasyonelliğini, mantıksal tutarlılığını ve epistemolojik statüsünü tartışmaya açarak hem teistik hem de teistik olmayan perspektiflerden hareketle analitik ve eleştirel düşünceyi geliştirir.

Din Felsefesinin temel problemleri arasında felsefe ve din ilişkisi; Tanrı’nın varlığı ve temellendirilmesi; Tanrı’nın sıfatları ve birbiriyle olan tutarlılığı; dini inançların rasyonel olup olmadığı; kötülük probleminin Tanrı’nın varlığıyla bağdaştırılıp bağdaştırılamayacağı; din ile bilim arasında nasıl bir ilişki kurulabileceği; din ve ahlak ilişkisi bağlamında ahlakın kaynağı ve mahiyeti; vahyin imkanı, mahiyeti ve epistemolojik statüsü, dini çeşitlilik gibi konular yer almaktadır. 

Din Felsefesinin kökleri Antik Yunan’a kadar uzanır. Sokrates, Platon ve Aristoteles’in Tanrı ve ruh üzerine düşünceleri bu alana öncülük etmiştir. Orta Çağ’da Hristiyan, İslam ve Yahudi filozofları (örneğin Augustinus, Aquinas, İbn Sina, Gazali, Mûsâ b. Meymûn) teolojik konularda farklı düşünceler öne sürdükleri gibi Tanrı'nın varlığına dair deliller geliştirmişlerdir. Modern dönemde Descartes, Leibniz, Hume ve Kant gibi düşünürler, dini inançları akıl süzgecinden geçirmiştir. 20. ve 21. yüzyılda ise Alvin Plantinga, Richard Swinburne, William Rowe, John Hick gibi düşünürler Din Felsefesini analitik temelde yeniden şekillendirmiştir. Günümüzde analitik din felsefesi, özellikle yirminci yüzyılın ortalarından itibaren gelişerek, dilsel analiz, mantıksal yapı ve argümantasyon gücüne dayanan bir metodoloji geliştirmiştir.

Din Felsefesi, ele aldığı problemler itibariyle metafizik, epistemoloji, etik, mantık, semantik, zihin felsefesi, bilim felsefesi gibi felsefenin diğer alt disiplinlerinden beslenir. Bunun yanı sıra kelam, dinler tarihi, din psikolojisi, din sosyolojisi gibi alanlarla da sıkı ilişki içindedir. Din Felsefesi, ilahiyat bilimleriyle karşılaştırıldığında daha evrensel, sorgulayıcı ve eleştirel bir bakış açısına sahiptir. 

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Dr. Öğr. Üyesi Münteha BEKİ (Anabilim Dalı Başkanı)

Dr. Öğr. Üyesi Yasin GÖKHAN

Arş. Gör. Esma AYGÜN YAKIN

Anabilim Dalı Dersleri

ILA489 Din Felsefesi

ILA702 Felsefenin Temel Disiplinleri

ILA703 Çağdaş Felsefe Akımları

ILA755 Çağdaş Ahlak Problemleri

Din Psikolojisi Anabilim Dalı

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Doç. Dr. Selahattin YAKUT

Arş. Gör. Rahime Eymen BAKIR

Anabilim Dalı Dersleri

Din Sosyolojisi Anabilim Dalı

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Arş. Gör. Derya EREN 

Anabilim Dalı Dersleri

Din Eğitimi Anabilim Dalı

Din Eğitiminin bilimsel bir disiplin olarak üniversitelerde yer alışı, Batı’da 20. Yüzyılın başlarına kadar uzanır. Türkiye’de ise Din eğitimi Bilimi’nin bilimsel disiplin olarak ortaya çıkışı, Ankara Üniversitesi Senatosu’nun 13.05.1980 tarihli onayıyla ilk olarak A.Ü. İlahiyat Fakültesi bünyesinde “Din Eğitimi Kürsüsü” kurulmasıyla başlar. 1982 yılında “Kürsü” isimlendirmesi yerine “Anabilim Dalı” kullanılmaya başlamıştır.

Din Eğitimi alanında ilk bilimsel çalışmalar Beyza Bilgin ile başlamıştır. Bilgin’in 1971’de hazırladığı “İslam’da Eğitimin Temeli Olarak Sevgi”  adlı doktara tezi,  Türkiye’de bu alandaki ilk bilimsel çalışmadır.

Din Eğitimi Bilimi’nin ilgi alanına giren konu başlıkları arasında şunlar sayılabilir: Eğitim ve din eğitimi bilimi ile ilgili tanım ve kavramlar; din eğitimi biliminin diğer bilimlerle ilişkisi; din eğitimi biliminin alanı, amacı, özellikleri, metotları, görevleri; Türkiye’de din eğitim ve öğretiminin tarihsel gelişimi; Türkiye’de din eğitiminin hukuki dayanakları; dünyanın farklı ülkelerinde din eğitimi; dini gelişim ve öğrenme; din öğretiminde program geliştirme ve yaklaşımlar; MEB bünyesinde örgün din eğitiminde istihdam olunmak üzere başta Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmeni olmak üzere seçmeli din dersleri ve İHL meslek dersleri alanında nitelikli öğretmen yetiştirmeye yönelik formasyon eğitimi; DİB bünyesinde yaygın din hizmetlerinde istihdam olunmak üzere mesleki din eğitimi ve din hizmetleri alanında yeterlik kazandırma; ailede din eğitimi; yetişkin din eğitimi; sosyal hizmet kurumlarında din eğitimi; yüksek din öğretimi; din eğitimi ve öğretiminin güncel problemleridir.

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Prof. Dr. Ömer DEMİR

Dr. Öğr. Üyesi Fatma GÖÇMEN

Arş. Gör. Elif BİLGE

Anabilim Dalı Dersleri

Din Eğitimi

Eğitime Giriş

Eğitim Psikolojisi

 Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme

Öğretim Teknolojileri

Öğretim İlke ve Yöntemleri

Sınıf Yönetimi

 Özel Öğretim Yöntemleri

Rehberlik ve Özel Eğitim

Hitabet ve Mesleki Uygulama

Öğretmenlik Uygulaması

Dinler Tarihi Anabilim Dalı

Dinler Tarihi, insanlık tarihinin başlangıcından günümüze kadar ortaya çıkan çeşitli dini inançları, ibadet biçimlerini, kutsal anlatıları, dinî kurumları ve ritüel pratikleri inceleyen bilimsel bir disiplindir. Bu alan, dini yalnızca teolojik bir konu olarak değil; tarihsel, kültürel, toplumsal ve antropolojik bir olgu olarak ele alır. Disiplinin temel hedefi, dinlerin nasıl doğduklarını, nasıl gelişip dönüştüklerini ve farklı toplumsal yapı ve kültürel ortamlarda nasıl anlam kazandıklarını tarihsel bir perspektifle analiz etmektir. Dinler Tarihi, dini geleneklerin ortaya çıkış süreçlerini, zamanla geçirdiği dönüşümleri, farklı dini sistemlerin birbirleriyle etkileşimini ve bu süreçlerin toplumlara yansımalarını tarafsız, bilimsel ve eleştirel yöntemlerle inceler. Bu yönüyle, inançların öznel doğrularından çok tarihsel gerçekliğe ve toplumsal etkilerine odaklanır.

Dinler Tarihi’nin ilgi alanı oldukça geniştir. Bu kapsamda incelenen temel başlıklar arasında antik uygarlıklarda dinî yaşam, Mezopotamya, Antik Mısır, Antik Yunan, Roma, Pers ve İbrani kültürlerinde tanrılar, tapınaklar, rahiplik kurumları ve mitolojik sistemler yer alır. Doğu dinleri olarak bilinen Hinduizm, Budizm, Caynizm, Taoizm, Konfüçyanizm ve Şintoizm gibi felsefi ve metafizik boyutu güçlü geleneklerin tarihî evrimi detaylı şekilde incelenir. Ayrıca, ilahi dinler olarak kabul edilen Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’ın ortaya çıkışı, peygamberlik anlayışları, kutsal kitapları, mezhepleşme süreçleri ve tarih boyunca yaşadıkları dönüşümler ele alınır. Zerdüştlük, Maniheizm, Sihizm ve Bahailik gibi diğer önemli dinî gelenekler de araştırma alanına dahildir. Mitoloji ve din arasındaki ilişki, tanrı anlatılarının kökeni, kozmogoni, antropogoni ve eskatoloji inançlarının kültürlerarası karşılaştırmaları, yeni dinî hareketler ve modern çağda ortaya çıkan tarikat ve dini akımlar da disiplinin çalışma sahasına girer. Kutsal metinlerin tarihsel bağlamda anlaşılması, yorum geleneği ve metin çözümlemeleri ise Dinler Tarihi’nin önemli araştırma alanları arasındadır.

Dinler Tarihi çalışmaları çoğunlukla karşılaştırmalı ve eleştirel bir metodolojiye dayanır. Bu alandaki araştırmalar özellikle felsefe, sosyoloji, antropoloji, arkeoloji, filoloji ve psikoloji gibi disiplinlerin yöntemlerinden yararlanır. Felsefe dinlerin düşünsel arka planını ve etik anlayışını incelerken, sosyoloji din ile toplumsal yapı, otorite, kimlik, cinsiyet ve sınıf ilişkilerini analiz eder. Antropoloji, ritüellerin ve kutsal anlatıların kültürel kodlarını araştırır; arkeoloji ise tapınak yapıları, kutsal eşyalar ve dini ikonografi gibi maddi kalıntılar üzerinden dini yaşama ışık tutar. Filoloji, kutsal metinlerin orijinal dillerinde incelenmesini sağlarken psikoloji, bireysel düzeyde dini deneyimlerin ve bilinç yapılarının anlaşılmasına katkı sunar. Bu çok boyutlu bakış açısı sayesinde Dinler Tarihi, dinî olguları hem tarihî bağlamında hem de kültürel ve psikolojik etkileriyle bütünsel olarak değerlendirme imkânı sunar.

Günümüzde küreselleşme, kültürel etkileşimler, göç hareketleri ve dijitalleşme gibi olgular dinlerin gündelik yaşamda yeniden yorumlanmasına ve farklı kültürlerde yeni biçimlerde tezahür etmesine neden olmuştur. Dinler Tarihi, bu dönüşümleri anlamada hem akademik dünyada hem de toplumsal düzlemde önemli katkılar sunar. Farklı dinî geleneklerin tarihsel derinlikleri anlaşılır hale geldikçe, günümüzün çokkültürlü toplumlarında karşılıklı saygı ve anlayış gelişir. Ayrıca dinî fanatizmin, dogmatizmin ve ötekileştirmenin panzehiri olarak, dini olgulara tarihsel ve bilimsel yaklaşım geliştirmek Dinler Tarihi’nin en önemli katkılarından biridir. Aynı zamanda kutsal olanla bilimsel düşünce arasında bir denge kurmayı öğreterek, bilgiye eleştirel ve çözümleyici yaklaşımı teşvik eder. Dinler Tarihi, yalnızca geçmişe yönelik bir bilgi üretim alanı olmakla kalmaz; aynı zamanda bugünün dinî çeşitliliğini anlamak, hoşgörü kültürünü geliştirmek ve gelecekte dinî yaşamın nasıl şekillenebileceğini öngörmek için vazgeçilmez bir akademik disiplindir. İlahiyat fakültelerinde ve sosyal bilimlerin çeşitli alanlarında, dinin kutsala dair üretimlerini bilimsel zemin üzerinde çözümleme çabasını sürdüren dinamik ve güncel bir alandır.

Anabilim Dalı Öğretim Elemanları

Dr. Öğr. Üyesi Abdulali ALİEV

Dr. Öğr. Üyesi Aliya MUTALLİMOVA

Anabilim Dalı Dersleri

ILA4733     Dinler Tarihi

ILA7010     Din Fenomenolojisi

ILA713       Anadolu Din Tarihi

ILA746       Genel Türk Din Tarihi

ILA753       Din ve Mitoloji

ILA758       Tarihte Dinler ve Semboller

ILA759       Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi

ILA761       Yeni Dinler ve Kültler

ILA763       Mukayeseli Dinler Tarihi

ILA768       Ön Asya Dinleri

ILA770       Uzak Doğu Dinleri

ILA771       Dinler Coğrafyası

NOT: Ders içeriklerine ve izlencenin tamamına sırasıyla aşağıdaki adreslerden ulaşabilirsiniz. 

https://ebp.bozok.edu.tr/DereceProgramlari/Detay/1/166/146/932001

https://bozok.edu.tr/okul/ilahiyat-fakultesi/sayfa/ders-izlenceleri/13640