TÜRKİYE’DE MALİYE BÖLÜMLERİNİN ORTAYA ÇIKIŞI

Türkiye’de disiplinler arası bir dal olan Maliye bilimi köklü bir geleneğe sahiptir. Maliye Bölümlerinin tarihi incelendiğinde Maliye bölümünün tarihi kökleri 1878 yılına kadar gitmektedir. Yükseköğretimde maliye eğitiminin verildiği ilk okul olan Mekteb-i Fünûn-u Maliye 1878 yılında açılmıştır. Mektebin kuruluş sebebi “muktedir ve malumat sahibi maliye memurları yetiştirmek”tir. Mektepte, büyük devletlerin maliye usulleri, vergileri, vergi kanunları, maliye teşkilatları, muhasebe-i umumiye kanunları, servet ve iktisat derslerinin okutulduğu bilinmektedir. Ancak bu okul uzun süreli olmamış 1881 yılında kapatılmıştır. Maliye memurlarının mesleki bilgi ve eğitim kalitesini yükseltmek amacıyla 1909 yılından 1915 yılına kadar İstanbul Beyazıt'ta Maliye Mektebi adıyla Maliye Nezareti binasında kurs mahiyetinde eğitim verilmiştir.

1913 yılında şu an Ankara’da olan Mülkiye Okulu’nda 1913'te Kısm-ı Mali adıyla eğitim verilmeye başlanmıştır. Günümüz Maliye bölümlerinin altyapısı söz konusu mali şubeden doğmuştur. Yapılan değişikliklerle 1950 yılında Mali Şube, 1955'te İktisat-Maliye Şubesi adıyla eğitim verilmiştir.

İstanbul’da ise İktisat Fakültesi’nde 1944-1945 yıllarında Umumi İktisat ve Maliye Teorisi Kürsüsü ile Maliye ve Mali Kanunlar Kürsüsü, günümüz Maliye bölümlerinin ikinci altyapı kaynağıdır. Söz konusu kürsüler 1952 yılından sonra SBF Maliye Enstitüsü’ne dönüşmüştür. Günümüz Maliye bölümlerinin üçüncü altyapı kaynağı, İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi bünyesinde 1959 yılında faaliyete geçen Maliye-Muhasebe Kürsüsü’dür.

1978 yılında Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi çatısı altında Maliye Fakültesi kurulmuş ancak 4 yıl sonra kapatılmıştır. 1982 yılında üniversitelerin tekrar yapılandırılmasıyla SBF ve İİBF bünyelerinde Maliye ayrı bir bölüm olarak yapılandırılmış ve halen bu yapı korunmaktadır.

Maliye bölümü, Türkiye’ye özgü bir bölümdür. Maliye lisans eğitimi dünya genelinde Türkiye'de ve birkaç Uzakdoğu ülkesinde (Çin ve Tayvan’da) verilmektedir. Batı ülkelerinde "Maliye" adı altında lisans programı yoktur. Batılı ülkelerde İktisat disiplini altında mali konularda daha çok "Kamu Ekonomisi" adı altında yüksek lisans ve doktora eğitimi verilmektedir. Ancak Türkiye’de böylesi bir geleneksel yapılanma, Türkiye’de Maliye alanında önemli bilim insanlarının yetişmesine ve Maliye alanında etkin çalışmaların yapılmasına sebep olmuştur. Yine Maliye bilim insanlarının etkisi ekonomiden siyasete Türkiye’de her alanda kendisini hissettirmiştir. Türkiye’de bağımsız bir Maliye disiplini, Türkiye’de önemli bir Maliye literatürünün oluşmasına ve dünyaya kazandırılmasına olanak sağlamıştır.

Maliye bilimi adı altında bağımsız bir bilim dalının varlığı yanında Maliye’nin İktisat’ın spesifik bir dalı olduğu yönünde görüşler vardır. Ancak Maliye disiplininin hukuk ayağının olması, bağımsız olması gerektiği yönündeki görüşleri öne çıkarmaktadır.